Czy medytacja wywołuje zmiany strukturalne w mózgu?

Na łamach Science Advances ukazały się wyniki badań, których celem było sprawdzenie, czy krótkotrwała medytacja może prowadzić do strukturalnych zmian w obrębie mózgu.
Czy medytacja wywołuje zmiany strukturalne w mózgu?

Ten niezwykle istotny organ jest stosunkowo plastyczny i podatny na zmiany. Mogłoby to sugerować, że ewentualne różnice strukturalne w mózgach osób praktykujących medytację i tego nie robiących uda się zauważyć nawet przy pobieżnej analizie. Chcąc się o tym przekonać, Richard Davidson z Uniwersytetu w Wisconsin i jego współpracownicy dokładnie przeanalizowali “komputery pokładowe” ludzi, którzy spędzali czas na medytowaniu.

Pond 200 uczestników i trzy grupy

Wniosek? Bardzo jednoznaczny: nie udało się zidentyfikować żadnych oznak strukturalnych zmian w mózgu, które pojawiłyby się po krótkotrwałej medytacji typu mindfulness. Przeprowadzone badanie jest największym i najściślej kontrolowanym z dotychczas przeprowadzonych. Wzięło w nim udział ponad 200 zdrowych uczestników, którzy nie mieli doświadczeń związanych z medytacją ani problemów ze zdrowiem psychicznym. Ochotników poddano rezonansowi magnetycznemu, dzięki czemu możliwe było sprawdzenie kondycji ich mózgów.

Następnie zostali przydzieleni w sposób losowy do jednej z trzech grup. Pierwsza wiązała się z ośmiotygodniowym kursem MBSR, druga z medytacją w ramach Health Enhancement Program, podczas gdy trzecia była grupą kontrolną, której członkowie w ogólne nie medytowali. Po dwóch miesiącach uczestnicy eksperymentu zostali poddani ponownemu rezonansowi, co miało na celu zidentyfikowanie potencjalnych zmian w strukturze mózgu. Dane z dwóch badań zostały połączone w celu uzyskania większej próby badawczej.

Autorzy nie zauważyli jednak istotnych różnic pomiędzy mózgami przedstawicieli trzech wspomnianych grup. Z drugiej strony, oba zespołu uprawiające medytację zwróciły uwagę na to, że kursy pomogły im w zwiększeniu uważności. Sami badacze przyznają także, że ewentualne zmiany w budowie mogą się pojawić dopiero przy dłuższej praktyce bądź bardziej skoncentrowanej jej formie. Medytacja typu mindfulness obejmuje wiele obszarów psychologicznych, takich jak uwaga, współczucie i emocje.

Wyniki, które stoją w sprzeczności z wcześniejszymi ustaleniami

Uzyskane wyniki są więc nieco odmienne od tych, które pojawiły się za sprawą badań sprzed lat. Nie da się jednak bez zawahania stwierdzić, czy wcześniejsze ustalenia były błędne. Eksperymenty różniły się nie tylko końcowymi rezultatami, lecz również samym przebiegiem. W związku z tym może się okazać, że w pewnych okolicznościach medytowanie faktycznie może doprowadzić do zauważalnych zmian w mózgu.